Opakowania ekologiczne charakteryzują się dokładnie taką samą funkcjonalnością, co ich "niezielone" odpowiedniki. W tym miejscu kończą się jednak podobieństwa. Trzeba bowiem wiedzieć, że opakowania eko stanowią znacznie mniejsze obciążenie dla środowiska naturalnego, a w czasach, w których katastrofa klimatyczna przestaje być już tylko wizją znaną z produkcji science fiction, powinniśmy stawiać na właśnie takie rozwiązania. 

Robiąc zakupy w pierwszej kolejności sprawdzamy jakość produktów. Najwyższy czas zacząć przykładać równie dużą uwagę do ich opakowań. Trzeba bowiem wiedzieć, że w samej Polsce produkcja opakowań z plastiku pochłania niemal 1,2 mln ton tworzyw sztucznych rocznie! Kupując nieodpowiedzialnie, każdy z nas przyczynia się do zanieczyszczenia środowiska. Najwyższy czas to zmienić. Pomogą nam w tym ekologiczne opakowania.

Czym są opakowania eko?

Opakowania ekologiczne to takie, które w możliwie najmniejszym stopniu obciążają naturalne środowisko, czyli które zostawiają najmniejszy ślad środowiskowy. Ich podstawowe funkcje są dokładnie takie same, jakie spełniają opakowania mniej zrównoważone: umożliwiają sprzedaż produktów płynnych i sypkich, chronią produkty przed uszkodzeniami i zabrudzeniami, pełnią funkcję transportową. To, co odróżnia te dwie grupy, to przede wszystkim wpływ na środowisko. 

Aby opakowanie mogło być uznane za ekologiczne, jego wpływ na środowisko musi być niski na każdym etapie jego funkcjonowania na rynku. W praktyce oznacza to, że ekologiczność zaczyna się już w fabryce - produkcja takich opakowań musi pochłaniać możliwie najmniej energii i zasobów naturalnych. To jeszcze nie wszystko, transport eko opakowań powinien zostawiać możliwie najmniejszy ślad węglowy, utylizacja powinna przewidywać możliwość ich ponownego wykorzystania w obiegu rynkowym, całkowitego przetworzenia lub kompostowania poszczególnych materiałów, które składają się na dane opakowanie. 

Podsumowując, ekologiczne opakowania muszą spełniać 3 podstawowe założenia:

ich produkcja powinna pochłaniać możliwie najmniej energii,

ich forma i waga powinny umożliwiać transport możliwie największej liczby jednostek w pojedynczym cyklu,

materiały, z których są wykonane powinny nadawać się do ponownego wykorzystania albo podlegać biodegradacji. 

Na niski wpływ środowiskowy opakowań składają się zatem 3 czynniki:

odpowiedzialna produkcja,

odpowiedzialne użytkowania,

ekologiczna utylizacja.

Dopiero gdy dane opakowanie spełni wszystkie te założenia będzie można stwierdzić, że rzeczywiście jest przyjazne dla środowiska.

Należy także wspomnieć o niezwykle istotnym czynniku, jakim jest zrównoważone pakowanie. Łatwo można zauważyć, że w wielu przypadkach mamy do czynienia z nadmiarem opakowań. Przyjrzyjmy się choćby pastom do zębów. Tubka, która na pewno nie może być określana jako zrównoważona ekologicznie, spełnia wszystkie funkcje opakowania - ochronną, transportową i sprzedażową. Mimo to, wielu producentów stosuje dodatkowe opakowanie w postaci tekturowego pudełka, które jest bardziej zrównoważone niż plastik, ale całkowicie zbędne.

Kolejny przykład - herbata. O ile stosowanie tekturowego pudełka i foliowej osłony jest całkowicie uzasadnione, to papierowych kopert, w które pakowana jest każda torebka z osobna - już nie. Papier jest materiałem ekologicznym, ale proces jego produkcji pochłania energię i naturalne zasoby. Nie ma zatem mowy o ekologii bez racjonalnej gospodarki materiałowej.

Opakowania ekologiczne: rodzaje

Opakowania ekologiczne należy podzielić na dwie podstawowe grupy - na nadające się do recyklingu i biodegradowalne.

W pierwszym przypadku mówimy o opakowaniach, które nadają się do ponownego wykorzystania lub przetworzenia. Najlepiej pod tym względem wypadają wszelkiego rodzaju szklane pojemniki. Większość butelek ze szkła przeznacza się do ponownego wprowadzenia do obrotu, a nawet jeżeli okazuje się to niemożliwe, proces ich ponownego przetwarzania jest nieskomplikowany i na tyle opłacalny, że w Polsce szkło ma większościowy udział w ponownym przetwarzaniu. 

Kolejnym materiałem na opakowania, który można uznać za zrównoważony pod względem ponownego przetworzenia, jest papier i tektura. Nie każde opakowanie tego typu zasługuje jednak na miano ekologicznego. Weźmy choćby kartony, w których sprzedawane są soki, mleko i inne produkty płynne. Mamy tu do czynienia trzema grupami materiałów: tekturą, aluminium i plastikiem. Każde z tych tworzyw teoretycznie nadaje się do ponownego przetworzenia. W praktyce, tego typu opakowania są wytwarzane z zastosowaniem procesu laminacji, który uniemożliwia ich rozdzielenie. Za ekologiczne można zatem uznać opakowania wyprodukowane wyłącznie z papieru i/lub tektury albo takie, których struktura umożliwia całkowita separację poszczególnych materiałów. 

Teoretycznie łatwym do przetworzenia materiałem jest też aluminium. Nie można przeczyć faktom, należy jednak zdać sobie sprawę z tego, że takie opakowanie nie jest w 100 proc. eko. Wynika to z tego, że proces obróbki metalu pochłania ogromne ilości energii. 

Druga grupa eko opakowań to materiały biodegradowalne. Pod tym pojęciem należy rozumieć, że dany produkt został wytworzony z materiałów, które rozkładają się w procesie kompostowania i nie uwalniają żadnych szkodliwych substancji. Do tworzyw biodegradowalnych zalicza się:

trzcina cukrowa i bambus (produkuje się z nich opakowania alternatywne dla tekturowych),

mąka kukurydziana, odpady rolnicze i odpady papierowe (służą do produkcji bioplastiku). 

Opakowania ekologiczne a plastik

Opakowania plastikowe w teorii nadają się do przetworzenia, praktyka pokazuje jednak, że nastarcza to wielu problemów. Trzeba zdać sobie sprawę, że plastik niejedno ma imię, a nie każdy rodzaj tworzywa może być wykorzystany w danym celu. W praktyce wysypiska są dosłownie zapełnione plastikowymi odpadami.

Co z tymi, które pochodzą z recyklingu? Oczywiście, to zdecydowanie lepsze niż wyprodukowanie nowego opakowania, trzeba jednak zdać sobie sprawę z tego, że cykl życia plastiku kiedyś dobiegnie końca. Wówczas utylizacja takiego materiału stanie się prawdziwym problemem.  

Zalety stosowania opakowań eko

Sięgając po opakowania eko, każdy z nas dokłada swoją cegiełkę do zmniejszenia ilości znajdującego się w obrocie plastiku, ogranicza emisję dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych oraz realnie wpływa na zmniejszenie produkcji odpadów. Kolejna rzecz, wybierając produkty pakowane ekologicznie, robimy też wielką przysługę swojemu zdrowiu. Obecnie nie jest już żadną tajemnicą, że plastik nie jest całkowicie obojętny dla zdrowia. Ten problem nie dotyczy natomiast opakowań ekologicznych.