Czym się różni psycholog od psychiatry?

Psychiatra, w odróżnieniu od psychologa, jest lekarzem, a konkretnie lekarzem medycyny z odpowiednią specjalizacją. Psychiatria koncentruje się na badaniu oraz leczeniu chorób i zaburzeń psychicznych. Osoba chcąca wykonywać ten zawód musi ukończyć studia medyczne oraz odpowiednią specjalizację. Wykonując swoje obowiązki, ma uprawnienia do wypisywania recept, kierowania pacjenta do szpitala, na dodatkowe badania lub konsultacje, a także zadecydowania o zwolnieniu lekarskim.

Psychologiem z kolei jest osoba, która ukończyła studia na kierunku psychologia i uzyskała tytuł magistra. Psychologia jest nauką zajmującą się mechanizmami oraz czynnikami wpływającymi na psychikę i zachowania ludzi. Kompetencje absolwentów tego kierunku są różne, w zależności od tego, jakie szkolenia, kursy i fakultety ukończyli oraz w jakim miejscu pracują. Możliwych specjalizacji w ramach studiów jest wiele. To na przykład psychologia sądowa, dziecięca, pracy, biznesu czy poradnictwo zawodowe. Do najczęstszych kompetencji psychologa zalicza się wykonywanie testów psychologicznych, prowadzenie szkoleń, wydawanie zaświadczeń, opinii, orzeczeń oraz stawianie diagnoz. Psycholog może prowadzić również poradnictwo różnego typu, służyć doraźnymi konsultacjami lub pomocą interwencyjną.

Bardzo często po ukończeniu studiów psycholog kształci się, uzyskując kolejne stopnie specjalizacji. Mogą to być studia podyplomowe, nadające uprawnienia psychoterapeuty lub specjalizacja kliniczna. Psycholog kliniczny praktykuje na szpitalnych oddziałach psychiatrycznych, zdobywając dodatkową wiedzę z zakresu psychopatologii i diagnozowania zaburzeń psychicznych.

Jak więc widać, różnica pomiędzy psychologiem a psychiatrą jest dość wyraźna. Warto jednak podkreślić, że sam fakt korzystania z pomocy psychiatrycznej nie oznacza automatycznie, że pacjent jest w gorszym stanie niż osoba odwiedzająca psychologa czy psychoterapeutę. Wybór taki wynika wyłącznie z czynników indywidualnych oraz specyfiki danej dolegliwości, na przykład konieczności włączenia do terapii farmakologii. W praktyce psychiatra i psycholog czy psychoterapeuta bardzo często ze sobą współpracują. Jeden ze specjalistów kieruje do drugiego, by połączyć siły i uczynić leczenie skuteczniejszym.

Warto w tym miejscu wspomnieć również o psychoterapeucie. To odrębny zawód i żaden psycholog ani psychiatra nie ma automatycznych uprawnień, aby go wykonywać. Może się oczywiście szkolić w tym kierunku w ramach studiów podyplomowych, co zdarza się często. Możliwości takie ma jednak każdy zainteresowany, który zdobył wcześniej wyższe wykształcenie. Ważne w tym zawodzie są indywidualne predyspozycje weryfikowane podczas rekrutacji. Przyszły psychoterapeuta powinien także odbyć staż kliniczny oraz przejść własną terapię.

Czy psycholog to lekarz? Specyfika pracy

Jak wynika z powyższej analizy, psycholog to nie lekarz. Niektórzy mówią, że jest on tak zwaną pierwszą pomocą w życiowych zmartwieniach, jednak byłoby to zbyt duże uproszczenie. Zakres obowiązków psychologa jest bardzo szeroki i często wykracza poza obszar zdrowia psychicznego. Oprócz konsultacji i pomocy udzielanej osobom zmagającym się z różnego typu zaburzeniami, psycholog bada, diagnozuje i opiniuje, a następnie kieruje na odpowiednie leczenie. Sam nie zajmuje się terapią.

Wiele zależy tutaj od miejsca, w którym zatrudniony jest specjalista. Psycholog z poradni psychologiczno-pedagogicznej analizuje przyczyny trudności szkolnych, w ośrodku interwencji kryzysowej udziela szybkiego wsparcia osobom w sytuacjach granicznych, na przykład ofiarom przemocy domowej, zaś psycholog w hospicjum wspiera rodziny podopiecznych placówki.

Podstawową metodą pracy psychologa jest wywiad z pacjentem. To nie tylko rozmowa, ale także specjalne testy oraz ich interpretacja. Psycholog może również wydawać opinie, orzeczenia i zaświadczenia na temat zdrowia psychicznego.

Komu pomaga psycholog? Najczęściej osobom, które zmagają się z bieżącymi problemami, utrudniającymi życie. Z reguły są to sprawy codzienne, dotyczące szkoły, pracy, rodziny, ale zdarzają się także ludzkie dramaty: przemoc, śmierć bliskiej osoby lub kłopoty z samym sobą. Psycholog pokazuje, jak radzić sobie z problemami, konfliktami oraz codziennym stresem. Warto pójść do niego również wtedy, kiedy nie do końca jesteśmy pewni, który specjalista może nam pomóc.

Czy psychiatra to lekarz? Specyfika pracy

Psychiatra jest lekarzem medycyny, który ukończył odpowiednią specjalizację. To jedyny specjalista w dziedzinie psychologii, który jest w Polsce uprawniony do wystawiania recept. Formułuje diagnozy i proponuje leczenie. W jego kompetencjach znajdują się również szczególnie trudne i skomplikowane przypadki zaburzeń psychicznych.

Podobnie jak psycholog, psychiatra także stawia diagnozę w oparciu o wywiad z pacjentem. Ma jednak możliwość rozszerzenia swoich działań o dodatkowe badania lekarskie lub laboratoryjne. Często stosuje leczenie farmakologiczne, przede wszystkim z wykorzystaniem leków psychotropowych. Psychiatra może skierować swojego pacjenta na psychoterapię oraz leczenie szpitalne, w szczególnych przypadkach nawet przymusowe.

Do psychiatry trafiają osoby z zaburzeniami osobowości w różnych stadiach, stanowiące zagrożenie dla siebie lub bliskich, ale także takie, które nie radzą sobie z problemami psychicznymi i nie potrafią funkcjonować na co dzień. W gestii psychiatry jest praca z przypadkami, z którymi sama psychoterapia nie może sobie poradzić.

Różnica między psychologiem a psychiatrą, czyli kiedy pójść do psychologa, a kiedy do psychiatry?

Na podstawie powyższych wyjaśnień można wywnioskować, z jakimi sprawami powinniśmy zgłosić się do psychologa, a z jakimi do psychiatry. Warto jednak skonkretyzować ten temat.

Do psychologa należy udać się między innymi wtedy, gdy:

  • potrzebujemy diagnozy psychologicznej, na przykład związanej z kompetencjami intelektualnymi lub wdrażanym leczeniem (neurologicznym, psychiatrycznym, endokrynologicznym),
  • chcemy określić przyczyny trudności szkolnych dziecka,
  • jako rodzice zmagamy się z problemami wychowawczymi,
  • chcemy sprawdzić swoje kompetencje zawodowe,
  • jesteśmy ofiarami przemocy lub znamy ofiarę przemocy i chcemy jej pomóc,
  • przechodzimy procedury adopcyjne.

Do psychologa warto udać się również, jeśli nie potrafimy określić, czy nasze trudności psychiczne to tylko zły nastrój czy zwiastun poważniejszych kłopotów, na przykład depresji. Podobnie, jeśli niepokoimy się stanem swojego zdrowia psychicznego, warto porozmawiać o tym z psychologiem, który zasugeruje możliwe rozwiązania.

Do psychiatry natomiast powinniśmy zgłosić się między innymi, jeśli:

  • istnieje podejrzenie poważnej choroby psychicznej,
  • cierpimy na chorobę psychiczną lub przechodzimy psychoterapię wymagającą wdrożenia farmakologii,
  • towarzyszą nam stany depresyjne, lękowe oraz zaburzenia snu,
  • istnieje podejrzenie zaburzeń osobowości,
  • my sami lub ktoś z najbliższych cierpi na zaburzenia odżywiania,
  • zmagamy się z obsesjami i natręctwami,
  • jesteśmy uzależnieni (konieczne jest wtedy także zgłoszenie się do terapeuty uzależnień),
  • zdarza nam się tracić kontakt z rzeczywistością,
  • towarzyszą nam myśli samobójcze,
  • okaleczamy się.

Do psychiatry należy zgłosić się także wówczas, kiedy towarzyszą nam szczególnie niepokojące objawy, na przykład utrata kontroli nad sobą i kontaktu z rzeczywistością, słyszenie głosów w głowie, niekontrolowane napady agresji wobec innych. Konsultacji psychiatrycznej wymagają także natrętne myśli samobójcze, tendencje do okaleczenia się oraz inne formy autoagresji.