Co to znaczy rozdzielność majątkowa?

Rozdzielność majątkowa stanowi przeciwieństwo małżeńskiej wspólności majątkowej. Co do zasady, po zawarciu ślubu wszystkie dochody i przedmioty nabywane przez każdego z małżonków stają się składnikiem wspólnego majątku. Mąż i żona zachowują natomiast wyłączne prawo do majątku prywatnego, który nabyli przed wejściem w związek małżeński – zarówno w wyniku zakupu, otrzymania w spadku, darowiźnie, w ramach nagród czy odszkodowań. Wyłączone ze wspólnego majątku są również przedmioty przeznaczone do zaspokajania osobistych potrzeb, np. odzież czy okulary.

Rozdzielność majątkowo po ślubie umożliwia zniesienie wspólności majątkowej. W takim przypadku każdy z małżonków od momentu ustanowienia rozdzielności zachowuje prawo do nabytych we własnym zakresie przedmiotów i środków finansowych. Na skutek zawarcia takiego ustroju powstają dwa odrębne majątki, pomimo trwania związku małżeńskiego. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać własnym stanem posiadania. Jeżeli np. dokona zakupu za swoje pieniądze pojazdu czy sprzętu AGD, współmałżonek nie zostanie współwłaścicielem i nie będzie miał do przedmiotów żadnych praw.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej powoduje, że przestaje obowiązywać współodpowiedzialność za długi męża czy żony – każda osoba zaczyna odtąd odpowiadać jedynie za swoje zobowiązania. Uzyskują niezależność dochodową i mogą dysponować pozyskiwanymi środkami finansowymi w dowolny sposób.

Rozdzielność majątkowa może być uzasadniona zwłaszcza w następujących sytuacjach:

    • spora różnica pomiędzy wysokością dochodów męża i żony,

    • separacja małżonków,

    • prowadzenie przez jednego z małżonków ryzykownej działalności gospodarczej,

    • skłonność którejś ze stron do podejmowania decyzji inwestycyjnych obarczonych dużym ryzykiem,

    • podejrzenia braku uczciwości współmałżonka.

Dzięki rozdzielności majątkowej przestaje być konieczna zgoda małżonka na zaciągnięcie kredytu czy pożyczki. Zniesiony zostaje również obowiązek udzielania informacji o osiąganych dochodach. Wadą takiego rozwiązania może być natomiast niższa zdolność kredytowa, brak możliwości wspólnego rozliczania podatku PIT oraz trudności w zarządzaniu domowym budżetem.

Intercyza to umowa zawierana pomiędzy małżonkami, którzy chcą zawrzeć rozdzielność majątkową, lecz może również służyć innemu uregulowaniu małżeńskiej wspólności majątkowej – np. jej ograniczeniu lub rozszerzeniu. Na skutek podpisania intercyzy możliwe jest przeniesienie majątku osobistego któregoś z małżonkom do majątku wspólnego. Może być to np. dom czy samochód. Za pomocą intercyzy można jednocześnie wyłączyć określony składnik majątku i przenieść go do majątku osobistego męża lub żony. Intercyza nie znosi prawa do spadku po zmarłym małżonku – zostają zachowane te same zasady jak w przypadku wspólności majątkowej.

Jakich formalności przed ślubem trzeba dopilnować w kwestii rozdzielności majątkowej?

Rozdzielność majątkowa może zostać ustanowiona przez narzeczonych jeszcze przed ślubem. W tym celu konieczne będzie zawarcie intercyzy przedmałżeńskiej. Należy przygotować pisemną umowę, której zamiar podpisania wyrażają dobrowolnie obie strony – narzeczona i narzeczony. Wymagane jest, aby mieli oni pełną zdolność do czynności prawnych.

Intercyza dotycząca rozdzielności majątkowej powinna zostać podpisana w kancelarii notarialnego w obecności notariusza. Niezachowanie formy aktu notarialnego skutkowałoby tym, że zawarta umowa byłaby nieważna. Wymagane jest również przedłożenie dowodów osobistych oraz wniesienie wymaganych opłat związanych z taksą notarialną.

Czy rozdzielność majątkowa wiąże się z kosztami za formalności?

Rozdzielność majątkowa po ślubie wymaga opłacenia wynagrodzenia notariusza, czyli tzw. taksy notarialnej. Wysokość opłaty jest ściśle określona w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. W przypadku zawierania intercyzy przez narzeczonych przed ślubem, wynagrodzenie notarialne nie może przekroczyć kwoty 400 złotych netto, co po uwzględnieniu podatku VAT da kwotę 492 złotych.

Jeśli rozdzielność majątkową chcą ustanowić osoby już będące w związku małżeńskim, wtedy koszty formalności będą uzależnione od posiadanego przez nich majątku.

    • pow. 3 tys. zł: 100 zł

    • pow. 3 tys. zł do 10 tys. zł: 100 zł + 3% od nadwyżki pow. 3 tys. zł

    • pow. 10 tys. zł do 30 tys. zł: 310 zł + 2% od nadwyżki pow. 10 tys. zł

    • pow. 10 tys. zł do 60 tys. zł: 710 zł + 1% nadwyżki pow. 30 tys. zł

    • pow. 60 tys. zł do 1 mln zł: 1 010 zł + 0,4% od nadwyżki pow. 60 tys. zł

    • pow. 1 mln zł do 2 mln zł : 4 770 zł + 0,2% od nadwyżki pow. 1 mln zł

    • pow. 2 mln zł: 6 770 zł + 0,25% od nadwyżki pow. 2 mln zł (maks. 10 tys. zł)

Rozdzielność majątkowa po ślubie – zasady

Rozdzielność majątkowa po ślubie może mieć charakter dobrowolny lub przymusowy. W pierwszym przypadku formalności są podobne jak przy sporządzaniu intercyzy przez narzeczonych. Należy przygotować umowę i podpisać ją w obecności notariusza. Konieczne będzie także przygotowanie aktu małżeństwa oraz dokumentacji zawierającej wycenę majątku małżonków.

Rozdzielność majątkowa przymusowa jest natomiast ustanawiana wskutek orzeczenia sądowego, kiedy jeden z małżonków nie wyraża zgody na dobrowolne podpisanie intercyzy. W takim przypadku małżonek lub wierzyciel może wystąpić do sądu o ustanowienie rozdzielności majątkowej, o ile ma ku temu ważne powody. Mogą być nimi m.in.:

    • zatrzymywanie całego majątku dla siebie przez jednego z małżonków,

    • rażąca niegospodarność,

    • uzależnienie mające wpływ na roztrwanianie majątku – np. od hazardu,

    • separacja,

    • zadłużenie.

Warto pamiętać o zasadzie, zgodnie z którą prawo nie działa wstecz. W związku z tym jeśli rozdzielność majątkowa została zawarta już po ślubie, każdemu z małżonków przysługuje 50% dotychczas zgromadzonego wspólnie majątku. Jeśli przed ustanowieniem rozdzielności majątkowej powstały jakiekolwiek zobowiązania wobec osób trzecich, intercyza nie uchroni żadnego z małżonków przed koniecznością ich spłacania.

Wniosek o ustanowienie rozdzielności majątkowej powinien zostać wniesiony do sądu rejonowego, którego siedziba jest właściwa dla ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków. Należy zawrzeć w takim dokumencie uzasadnienie żądania oraz dołączyć załączniki będące dowodem w sprawie.

Rozdzielność majątkowa po rozwodzie – zasady

Rozdzielność majątkowa po ślubie ma wpływ na podział majątku po rozwodzie. W takim przypadku nie będzie konieczności jego dzielenia pomiędzy małżonków, co mogłoby prowadzić do długotrwałych i stresujących sporów sądowych. Mąż i żona dzięki podpisanej intercyzie pozostają przy swoich majątkach osobistych. Wspólność majątkowa ustaje automatycznie po uprawomocnieniu wyroku rozwodowego. Warto mieć świadomość, że rozdzielność majątkowa nie znosi obowiązku alimentacyjnego.

Zobacz także: