Niestety nie istnieje żaden domowy sposób, który pozwoli ze stuprocentową pewnością określić, czy ukryty w biżuterii kamień jest kamieniem autentycznym. Identyfikacja kamieni to prawdziwa praca detektywistyczna, wymagająca specjalistycznego sprzętu gemmologicznego i doświadczenia. Ale mamy też dobre wieści. Istnieje kilka domowych sposobów, dzięki którym możemy wstępnie określić to, czy kamień, w którego posiadaniu jesteśmy jest kamieniem naturalnym o wysokiej wartości czy zwykłą imitacją. 

Co to znaczy, że kamień jest autentyczny?

Nazewnictwo kamieni potrafi być dezorientujące. Wiele marek luźno traktuje określenia z zakresu złotnictwa i gemmologii, nie przykładając wagi do ich poprawnego użycia. Co więcej, określenia te są następnie powielane przez inne marki oraz nieświadomych klientów. A przecież tak ważne jest, by posługiwać się prawidłową terminologią, jeśli chcemy być świadomym konsumentem, który wie co kupuje i rozumie, jaką to ma wartość.

Powszechnie stosowane zasady nazewnictwa kamieni ustanowione zostały przez CIBJO - międzynarodową organizację założoną w 1926 roku, która wprowadza wytyczne dla określeń używanych w branży jubilerskiej na całym świecie. Jak więc poprawnie używać określeń kamieni? Zacznijmy od tego, że w gemmologii nie używa się określenia „kamienie autentyczne”. 

Najszerszym pojęciem stosowanym na polskim rynku są kamienie jubilerskie. Nazywa się tak wszystkie materiały, które nadają się do wykorzystania w jubilerstwie – zarówno naturalne, jak i sztuczne. Kamienie naturalne to te, które powstały w sposób całkowicie naturalny, bez ingerencji człowieka. Często spotkamy się z podziałem kamieni naturalnych na kamienie szlachetne (zazwyczaj diamenty, rubiny, szafiry i szmaragdy) i półszlachetne. Podziału tego dokonuje się m.in. ze względu na rzadkość ich występowania, trwałość czy wartość. Jednak z gemmologicznego punktu widzenia nie jest to poprawny podział, ponieważ atrybuty te nie są obiektywnie mierzalne - często kamienie określane jako szlachetne przez jedną markę, inna określi jako półszlachetne.

Innym typem kamieni, z jakimi możemy mieć styczność, to kamienie syntetyczne. Ich właściwości chemiczne, fizyczne i optyczne są identyczne jak ich naturalnych odpowiedników. Możemy spotkać się na przykład z syntetycznym rubinem, szmaragdem czy nawet diamentem. Imitacje z kolei to materiały, które jedynie wyglądem zewnętrznym przypominają inne. Mają jednak zupełnie inne właściwości fizyczne i chemiczne. Dobrym przykładem imitacji jest cyrkonia - to materiał tworzony przez człowieka, aby wyglądem imitował diament. Inne materiały, które mogą udawać kamienie naturalne to plastik czy szkło.

Jak zatem rozpoznać, czy kamień osadzony w Twoim pierścionku, to zwykły kawałek szkła, czy naturalny kamień o wysokiej wartości? Jak wspomniałyśmy na początku, taka diagnostyka wymaga specjalistycznego sprzętu i wiedzy gemmologicznej. Żeby mieć stuprocentową pewność poprawności wyników takiego badania, warto, aby kamień trafił do laboratorium. Jeśli jednak chcemy spróbować same choć wstępnie sprawdzić autentyczność kamienia, możemy podjąć pewne kroki.

Jak zbadać autentyczność kamienia w domu?

W pierwszej kolejności wyczyść dokładnie kamień szmatką lub miękką szczoteczką i ciepłą wodą z kroplą delikatnego płynu do naczyń. Następnie obejrzyj uważnie kamień tzw. „gołym okiem” ze wszystkich stron. Jeżeli masz możliwość, obejrzyj kamień w powiększeniu, z pewnością ułatwi to dokładniejszą obserwację. Zwróć uwagę na poniższe wskazówki: 

  • Kolor - zbyt intensywne barwy, niespotykanie barwne refleksy lub zbyt idealny kolor w stosunku do ceny powinny wzbudzić Twoje podejrzenia.
  • Inkluzje - przyjrzyj się, czy kamień posiada inkluzje (wrostki, czyli zanieczyszczenia wewnętrzne). Obecność takich zanieczyszczeń może wskazywać na naturalne pochodzenie kamienia. Kamienie syntetyczne często są idealnie wewnętrznie czyste, ale uwaga nie dzieje się tak zawsze (przykładowo szkło może zawierać bąbelki powietrza!).
  • Szlif - ważną wskazówką może być sposób wykonania i wykończenia szlifu: droższe, naturalne kamienie powinny być równo, symetrycznie i dokładnie wyszlifowane. W przypadku tanich imitacji i syntez zdarza się, że są one wykonane niestarannie. 
  • Twardość - kolejną cechą, która może pomóc w identyfikacji jest twardość. Każdy kamień ma inny, specyficzny dla siebie poziom twardości. Twarde kamienie, jak diamenty, rubiny czy szafiry, nie powinny mieć zarysowań ani zaokrąglonych kantów w miejscu, gdzie zbiegają się fasety. Bardziej miękkie imitacje (jak np. szkło) po pewnym czasie użytkowania mogą mieć porysowaną powierzchnię (robi się matowa/mleczna) lub zaokrąglone styki faset.
  • Oprawa - diamenty, szmaragdy czy szafiry będą raczej oprawione w metale szlachetne. Niechlujna oprawa bądź metal, który zmienił kolor mogą być wskazówką, że nie mamy do czynienia z wartościowymi wyrobami, a co za tym idzie kamieniami naturalnymi. 
  • Okoliczności zakupu - warto też wziąć pod uwagę okoliczności, w jakich biżuteria została kupiona. Cenną wskazówką może być cena – podejrzanie niska, czy okazjonalna powinna wzbudzić Twoje podejrzenia. Kamienie syntetyczne są masowo produkowane w laboratoriach, bez ograniczeń ilościowych, co wiąże się ze stosunkowo niską ceną ich zakupu. Sprawdź również, gdzie biżuteria została zakupiona. Czy pochodzi od zaufanego sprzedawcy, renomowanej marki, czy też może od ulicznego handlarza? Im bardziej rozpoznawalna marka, tym mniej korzystne dla niej jest wprowadzanie klientów w błąd. 

Do zakupionych kamieni powinien być dołączony certyfikat autentyczności – określający wszystkie informacje o kamieniu, samym wyrobie, zawierający dane rzeczoznawcy bądź laboratorium, które wykonało badania, datę i podpis.

Określenie „autentyczności” kamienia jest, jak widać, skomplikowanym procesem, który warto oddać w ręce specjalistów. Jednak dokładne przyjrzenie się własnej biżuterii może być fantastyczną zabawą, a także podróżą sentymentalną, jeżeli posiada ona dla nas wyjątkową wartość. Także tę wykraczającą poza wartość materialną. 

Wśród adresów, które z czystym sumieniem możemy polecić w kontekście pięknej, kobiecej biżuterii wykonanej z użyciem autentycznych kamieni, jest pewna polska marka autorska. W ofercie Berries&Co., bo o tym brandzie mowa, wybierać możecie spośród bardzo różnorodnych projektów ozdobionych lśniącymi w świetle cytrynami, topazami, szafirami, turmalinami czy kwarcem. I tak, to tylko kilka z dostępnych opcji. Oto najładniejsze kolczyki, pierścionki, naszyjniki i bransoletki, które wylądowały na naszej redakcyjnej liście życzeń:

Konsultacja gemmologiczna: Paulina Sierakowska Gemmolog International Gemological Institute, ekspert Berries&Co.