Gdyby Bond był kobietą, nazywałby się Skarbek. Jej historia wreszcie doczekała się ekranizacji

James Bond został wymyślony. Krystyna Skarbek istniała naprawdę. Dla wielu to wciąż nieznane nazwisko, choć jej dokonania miały wpływ na losy II wojny światowej. Była pierwszą kobietą-agentką, której powierzono operacyjne zadania terenowe w ramach brytyjskiego wywiadu. Przed wojną została wybrana Miss Polonia, była też mistrzynią jeździectwa. Później, w realiach wojennego chaosu, przyjęła wiele tożsamości – udawała prostytutkę, sprzątaczkę, nauczycielkę. Skarbek działała samotnie, za linią wroga. Przenosiła przez góry propagandowe materiały, nawiązywała kontakt z ruchem oporu, przekazywała aliantom informacje z okupowanej Polski. Była „ulubionym szpiegiem Winstona Churchilla” i – co może zaskakiwać – inspiracją dla postaci Jamesa Bonda.

Za każdą z tych masek kryła się jednak ta sama osoba: sprytna, nieustraszona i piekielnie inteligentna polska szpiegini. I choć za życia stała się legendą, przez dziesięciolecia pozostawała w cieniu historii. Aż do teraz. Film „Skarbek” w reżyserii Jamesa Marquanda to próba oddania sprawiedliwości tej niezwykłej postaci. To nie tylko kino gatunkowe, ale też wyraz hołdu dla kobiety, która – jak mówi odtwórczyni głównej roli Morgane Polański – „jest absolutnie fascynująca”.

Czas na kobiety na pierwszym planie

„Ile jeszcze kobiet zostało przemilczanych przez historię?” – to pytanie powraca w kontekście filmu „Skarbek”. Przez lata w filmach szpiegowskich kobiety były jedynie tłem dla męskich bohaterów – femmes fatales, pomocniczkami i kochankami. Krystyna Skarbek łamała schematy w życiu, a teraz również w kinie.

Jak mówi reżyser James Marquand, jego zamiarem było spojrzenie na wszystko w trochę głębszy sposób i zadanie pytań o to, co kryje się pod powierzchnią heroizmu. Krystyna nie odnajdywała się bowiem w czasach pokoju i to wojna dawała jej poczucie życiowego sensu. W filmie staje się archetypem tragicznej bohaterki – silnej, lecz naznaczonej wewnętrzną pustką.

Gwiazdorska obsada i europejski rozmach

W roli tytułowej wystąpiła Morgane Polański – córka Romana Polańskiego i Emmanuelle Seigner. Według reżysera, aktorka od pierwszych dni na planie wniosła do postaci Krystyny coś dzikiego i niebezpiecznego, a zarazem wyjątkowo prawdziwego. Jej korzenie – polskie, francuskie i żydowskie – sprawiły, że doskonale rozumiała emocjonalną głębię swojej bohaterki.

W filmie zobaczymy także Malcolma McDowella, Stevena Waddingtona, Fredericka Schmidta, Ingvara Sigurðssona oraz plejadę polskich aktorów: Agatę Kuleszę, Piotra Adamczyka, Piotra Trojana, Piotra Głowackiego i Jacka Belera. Wszyscy oni dopełniają opowieść o kobiecie, która – jak mówi McDowell – „nie znała pojęcia niemożliwe”.

Produkcja jest wspólnym przedsięwzięciem polsko-brytyjskim, zrealizowanym m.in. przy wsparciu Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Polskiej Fundacji Narodowej i Dolnośląskiego Centrum Filmowego.

Ważnym elementem produkcji są również lokalizacje – film kręcono m.in. w Bystrzycy Kłodzkiej, Warszawie, Konstancinie i na Dolnym Śląsku. Część tych miejsc „udaje” Francję z lat 40., inne – okupowaną Polskę. Wśród scen szczególnie zapadających w pamięć twórcy wymieniają scenę bombardowania francuskiego miasteczka czy dramatyczną finałową konfrontację między bohaterką a hitlerowskim kapitanem, w którego wciela się Piotr Adamczyk.

Film, który stawia pytania

„Skarbek” to coś więcej niż kino. To także głos w ważnym historycznym i społecznym dialogu. Sir Nicholas Borton, były głównodowodzący Wielonarodowego Korpusu Szybkiego Reagowania w NATO, podkreśla, że film ma „wartość edukacyjną” i „jest ważny dla stosunków brytyjsko-polskich”. Jego zdaniem, przypomina o sile partnerstwa między narodami, które razem przeciwstawiały się nazizmowi.

Obecna sytuacja geopolityczna nadaje filmowi „Skarbek” nowego wymiaru. Zdjęcia do produkcji rozpoczęły się tuż po wybuchu wojny w Ukrainie. Twórcy wspominają poruszające momenty, gdy ukraińscy statyści – grający ofiary hitlerowskich zbrodni – długo nie chcieli podnosić się po ujęciach.

„Skarbek” nie jest jedynie filmem wojennym. To opowieść o kobiecie, która wiedziała, że świat nie zawsze daje drugą szansę. I która – zamiast czekać, aż historia się o niej upomni – sama ją napisała. Jak zauważa producent Robert Chadaj: „Powstaje tak wiele produkcji o wymyślonych superbohaterach, a ona była bohaterką z krwi i kości”.

Materiał promocyjny Media Squad Distribution