Co to jest atopowe zapalenie skóry (AZS)?

Skóra atopowa (tak inaczej określana jest ta dolegliwość) to choroba o podłożu genetycznym i autoimmunologicznym. Jest rodzajem alergii, z którą dziś boryka się szacunkowo nawet 30% ludności. Charakterystyczne zmiany skórne (zaczerwienienie, łuszczenie, swędzenie) pojawiają się wskutek odpowiedzi układu odpornościowego na potencjalny alergen: pyłki, kurz, sierść zwierząt, a także składniki pokarmowe. 

Atopowe zapalenie skóry: przyczyny 

Atopowe zapalenie skóry jest uwarunkowane genetycznie, a pierwsze objawy występują zwykle już we wczesnym dzieciństwie. Przebieg AZS nasila się z biegiem lat. Objawy są u dzieci dość słabe i nasilają się z każdym kolejnym atakiem. Nawet po kilku bezobjawowych miesiącach w każdej chwili może dojść do zaostrzenia.

Pod wpływem kontaktu z alergenem dochodzi do wytwarzania przeciwciał IgE w nadmiernej ilości, co w tym przypadku przybiera między innymi właśnie postać skórną. 

To reakcja, której nie da się przewidzieć ani jej zapobiec. W przebiegu AZS możliwe są również dolegliwości ze strony układu oddechowego (katar, trudności z oddychaniem, świszczący oddech), oczu (łzawienie i pieczenie) oraz układu pokarmowego (bóle brzucha, biegunki). 

Skóra atopowa: objawy 

Objawy atopowego zapalenia skóry są uciążliwe i trudne do opanowania. Niestety na atopowe zapalenie skóry nie ma skutecznego lekarstwa, a jedyną metodą radzenia sobie w stanach zaostrzonego przebiegu jest nawilżanie i natłuszczanie skóry (na przykład specjalnym balsamem do skóry atopowej).

Jak rozpoznać, czy zaczerwienione placki na skórze to zwykłe, miejscowe podrażnienie lub krótkotrwała alergia kontaktowa, czy jednak AZS? 

Charakterystyczne objawy atopowego zapalenia skóry to:

  • zaczerwienienie skóry;
  • podrażnienie w miejscu zaczerwienienia;
  • suchość i szorstkość skóry;
  • swędzenie i tkliwość.

Zmiany mogą być zlokalizowane na całym ciele jednak najbardziej charakterystyczne miejsca to:

  • zgięcia łokci i kolan;
  • twarz (atopowe zapalenie skóry twarzy);
  • szyja;
  • dłonie. 

Zmiany pojawiają się zwykle nagle i utrzymują się przez jakiś czas, blednąc i łagodniejąc po zastosowaniu leków o działaniu antyhistaminowym. Pomaga również pielęgnacja kosmetyczna (krem na atopowe zapalenie skóry, emulsje do kąpieli czy maści). 

Zmiany mogą przybierać postać czerwonych placków, ale również rumienia (wyraźnie odgraniczonego od skóry), a także mieć pęcherzyki, bąbelki i tzw. rybią łuskę. W większości przypadków charakterystyczne jest również łuszczenie się naskórka w obrębie zmian. 

Dodatkowe objawy atopowego zapalenia skóry, które mogą (ale wcale nie muszą) wystąpić to:

  • katar sienny;
  • alergiczne zapalenie spojówek;
  • astma.

Atopowe zapalenie skóry: leczenie domowe

Skóra atopowa wymaga szczególnej pielęgnacji. To dolegliwość, która ma tendencje do nawrotów po nawet długim okresie recesji. 

Jak poradzić sobie domowymi sposobami w okresie nasilonych zmian? Ważne jest przede wszystkim dojście do przyczyny ich występowania i, jeśli to możliwe, maksymalne odizolowanie się od czynnika inicjującego nadmierną reakcję układu odpornościowego. 

Główne przyczyny występowania objawów skórnych to zaburzenie gospodarki kwasów (omega-3 i omega-6) i niedostateczna ilość kwasu linolowego. Można więc przyjąć, że podstawą łagodzenia objawów skórnych jest utrzymanie odpowiedniego bilansu tych kwasów. 

Można więc sobie pomóc, uzupełniając dietę w produkty bogate w niezbędne kwasy, a także stosując je w kuracji zewnętrznej, nakładając je na skórę. 

Kąpiele powinny być jak najkrótsze, aby nie powodować nadmiernego wysuszenia naskórka. Powinno się również unikać gorącej wody. Wskazane są krótkie prysznice lub kąpiele w letniej wodzie, najlepiej z dodatkiem emolientowych środków myjących. Nawilżają i natłuszczają one skórę, pozostawiając na niej cienką warstwę ochronną, która zatrzymuje wodę w skórze. Oto przykładowe:

Krem do skóry atopowej

Krem do pielęgnacji skóry atopowej powinien mieć jak najprostszy skład. Najlepiej, gdyby był również bezzapachowy. Każda dodatkowa substancja to potencjalny alergen i środek podrażniający skórę. 

Pożądane składniki to:

  • oleje mineralne (parafina i jej pochodne, woski) - natłuszczają i zmiękczają skórę, zapobiegają również odparowywaniu wilgoci;
  • lanolina;
  • pantenol;
  • oleje bogate w kwasy omega -3 i omega -6 (olej lniany, olej z wiesiołka);
  • witamina E.

Przykładowe kosmetyki do skóry atopowej, które mają właściwości ochronne, nawilżające i regeneracyjne:

Maść na atopowe zapalenie skóry

W przypadku bardzo nasilonych objawów lub dużych partii skóry objętych zmianami, w szczególności, jeśli są one bolesne, a skóra pęka aż do krwi, warto sięgnąć po maść. 

Taki preparat bez problemu dostaniesz w aptece. Maść ma bardziej skoncentrowany skład i bogatszą konsystencję niż kremy, dlatego sprawdza się lepiej w przypadku bardzo suchej i bardzo podrażnionej skóry. 

Pomocna jest zwykła maść z witaminami, przede wszystkim A i E. Zarówno krem jak i maść zaleca się stosować kilka razy dziennie, nakładając na zmienione miejsca cienką warstwę. Na noc można zaaplikować więcej produktu i nałożyć bawełniane rękawiczki. 

Atopowe zapalenie skóry głowy

Atopowe zapalenie skóry może również dawać objawy na głowie. Pielęgnacja owłosionej skóry, zwłaszcza jeśli są to włosy długie, jest dość problematyczna. 

W takim przypadku warto używać specjalnych szamponów, masek i wcierek do wrażliwej i atopowej skóry głowy. Warto również maksymalnie ograniczyć środki do stylizacji włosów, a także preparaty koloryzujące. 

Można pomóc sobie również domowymi sposobami, na przykład wykonując tzw. olejowanie skóry głowy. Pomocne będą:

  • olej lniany;
  • oliwa z oliwek;
  • kapsułki z witaminą A.

Niewielką ilość oleju (lub zawartość kapsułek) wmasuj w oczyszczoną skórę głowy, pozostaw na około pół godziny, a następnie zmyj łagodnym szamponem.