Co to znaczy konstruktywna krytyka?

Konstruktywna krytyka jest rodzajem nieagresywnego zwrócenia komuś uwagi na błędy, jakie popełnia. Powinna ona przede wszystkim odnosić się do rzeczy, które dana osoba może zmienić, na przykład w swojej pracy lub zachowaniu. Zdecydowanie nie obejmuje ona uwag dotyczących rzeczy, na które osoba krytykowana nie ma wpływu, takich jak wygląd, czy orientacja seksualna. Nie powinniśmy rozszerzać tego pojęcia również na aspekty, które podlegają woli danej osoby, jednak nie przekładają się one na jakość jej funkcjonowania w grupie, takie jak styl ubioru lub wiara.

Krytykanctwo a konstruktywna krytyka

Destruktywna krytyka i krytyka konstruktywna różnią się przede wszystkim intencjami osoby krytykującej. O co dokładnie chodzi? Konstruktywna krytyka zakłada, że udzielająca jej osoba zdecydowała się na rozmowę, ponieważ chce pomóc drugiej stronie w rozwoju lub osiągnięciu celu. Jeśli jest w jakiejś dziedzinie bardziej doświadczona, może chcieć wskazać komuś błędy w jego postępowaniu po to, aby w przyszłości mógł ich uniknąć. Wyobraź sobie, że jesteś doświadczonym malarzem, który zobaczył w mediach społecznościowych zdjęcie obrazu osoby, która dopiero zaczyna swoją przygodę z płótnem. Krytykanctwem byłoby napisanie komentarza w stylu “W rzeczywistości to tak nie wygląda”. Konstruktywną krytykę zaś, możesz wyrazić na przykład za pomocą stwierdzenia “Popracuj nad proporcjami, aby obraz wydawał się jeszcze bardziej realistyczny”. 

Krytykanctwo, w przeciwieństwie do konstruktywnej krytyki, może mieć destruktywny wpływ na osobę krytykowaną. Często prowadzi to do podkopania pewności siebie, zamknięcia się w sobie, lub zupełnej rezygnacji z rozwoju osobistego i porzucenia rzeczy, które mimo braku wprawy, dawały krytykowanej osobie przyjemność. Aby uniknąć ranienia czyichś uczuć, koniecznie stosuj zasady konstruktywnej krytyki.

Zasady konstruktywnej krytyki

Zasady konstruktywnej krytyki, pomogą nam w łagodny, a jednocześnie skuteczny sposób zwrócić uwagę krytykowanej osoby na problem. Krytykowanie zachowania innych osób nigdy nie jest miłe, czasem jednak może okazać się niezbędne. Jeśli czujesz, że czeka Cię trudna rozmowa, koniecznie zapamiętaj tych kilka porad.

  1. Unikaj ogólników i nie oceniaj. Zamiast oskarżać kogoś na przykład o lenistwo, lepiej będzie wymienić konkretne sytuacje lub obowiązki, których krytykowana osoba nie dopełniła. Być może już na tym etapie okaże się, co było powodem niedotrzymania terminów. 

  2. Konstruktywna krytyka powinna zostać przeprowadzona twarzą w twarz i w gronie tylko bezpośrednio zainteresowanych osób. Jeśli planujesz porozmawiać z pracownikiem, nie zaczynaj rozmowy przy innych osobach z zespołu, jeśli z dzieckiem, nie krytykuj go na oczach rodzeństwa lub przyjaciół itd.

  3. Staraj się dobierać słowa tak, aby krytykować konkretne zachowanie, a nie osobę. Zamiast mówić ”Jesteś bałaganiarzem”, powiedz “postaraj się zwrócić większą uwagę na porządek na swoim stanowisku pracy”.

  4. Jeżeli sytuacja, do której chcesz się odnieść, wywołuje u Ciebie silne emocje, koniecznie poczekaj z rozmową do momentu, aż będziesz pewna, że nad nimi panujesz. W konstruktywnej krytyce nie ma miejsca na krzyki lub przekleństwa.

  5. Konstruktywna krytyka powinna zostać przeprowadzona w połączeniu z pochwałą. Pamiętaj, że skupianie się na samych negatywach może demotywować i w efekcie przynieść skutek odwrotny od zamierzonego. Aby nie zniechęcić swojego rozmówcy, postaraj się wymienić chociaż jedną lub dwie rzeczy, które robi dobrze.

  6. Wiąże się z tym jeszcze jedna rzecz, czyli unikanie negatywnych komunikatów, takich jak “nie nadajesz się” lub “nie wychodzi ci”. Zamiast tego skorzystaj z takich określeń jak “postaraj się popracować nad...”.

Konstruktywna krytyka – przykłady

Zasady konstruktywnej krytyki kojarzą się przede wszystkim z relacjami szef-pracownik, jednak możemy stosować je w różnych życiowych sytuacjach, nie tylko w pracy. Możesz używać ich podczas rozmów z dzieckiem, z partnerem, z przyjaciółką/przyjacielem, rodzicami i w każdej innej sytuacji, kiedy nie podoba Ci się zachowanie drugiej osoby. Oto kilka przykładów, które pozwolą Ci wyobrazić sobie, jak konstruktywna krytyka wygląda w praktyce.

 

  • Cieszę się, że masz zaufanych przyjaciół, z którymi możesz spędzać czas. Chciałabym jednak żebyś znalazł również chwilę czasu dla nas. Czy możemy zaplanować coś w następnym tygodniu?

 

  • Doceniam Twoje zainteresowanie literaturą, czytanie książek to bardzo rozwijające hobby. Pamiętaj jednak, że inne lekcje też są ważne. Postaraj się równomiernie rozdzielić czas na naukę. 

 

  • Mamo, jestem Ci bardzo wdzięczna, że zajmujesz się moim dzieckiem i bez Twojej pomocy byłoby mi dużo trudniej. Doceniam Twój wkład w życie naszej rodziny, ale sprawiłoby mi dużą przyjemność, gdybyś pozwoliła mi samodzielnie podejmować ważne decyzje. 

 

  • Zawsze można na ciebie liczyć i jestem bardzo zadowolona z tego, jak zaangażowany jesteś w nasz projekt. Jakość twojej pracy mogłaby się jednak podnieść jeszcze bardziej, gdybyś spróbował otworzyć się na współpracę z grupą. 

Konstruktywna krytyka – ćwiczenia

Konstruktywna krytyka, choć jest ważna i potrzebna, może być też bardzo trudna, zarówno dla krytykowanej osoby, jak i dla osoby krytykującej. Aby mieć pewność, że nie poniosą Cię emocje, możesz przed samą rozmową przećwiczyć przed lustrem to, co zamierzasz powiedzieć. W przypadku silnego stresu warto też zastosować ćwiczenia, które pomogą Ci się zrelaksować, na przykład pracę z oddechem. Jeżeli masz taką możliwość, spisz na kartce to, co planujesz powiedzieć i poproś zaufaną osobę, aby Ci to odczytała. Wyobraź sobie, że te słowa skierowane są do Ciebie. Jeżeli komunikat sprawia, że czujesz się źle, być może należy coś w nim zmienić.