Bierna agresja w związku. Czy milczenie może być traktowane jako forma agresji pasywnej?

Pasywna agresja - typowe zachowania z punktu widzenia psychologii

Bierna agresja to rodzaj subtelnego, pozornie nieszkodliwego i nieintencjonalnego ataku, mającego na celu wyprowadzenie z równowagi drugiej osoby. Złośliwe uwagi przykryte komplementem, celowe działania na niekorzyść, a nawet milczenie mogą stanowić formę pasywnej agresji. Najczęściej relacje z osobami, które przejawiają podobne zachowania określa się mianem szkodliwych lub toksycznych.

Agresor, który działa w sposób ukryty czuje się bezpieczny. Sądzi, że nie można mu zarzucić celowości jego działań, często stara się więc obrócić sytuację w żart lub zbagatelizować oburzenie drugiej osoby. W ten sposób oprawca chce pokazać, że osoba będąca jego ofiarą nie ma poczucia humoru, jest przewrażliwiona na swoim punkcie lub po prostu się czepia.

Utrzymywanie bliskich relacji z takimi osobami skutkuje zmęczeniem psychicznym, spadkiem samopoczucia oraz obniżeniem poczucia własnej wartości. Osoba atakowana często czuje się jednocześnie wyczerpana i bezsilna, ponieważ nie jest w stanie udowodnić innym, że to ona jest tutaj ofiarą.

Jednym z najbardziej klasycznych zachowań pasywno-agresywnych są komplementy z drugim dnem. Przykładowo "w tej sukience wyglądasz o 10 kilo mniej, powinnaś nosić ją codziennie!" lub "blond włosy odmładzają, dlatego powinnaś pomyśleć o przefarbowaniu - wyglądałabyś na tyle lat, ile masz". Bierna agresja opiera się na sugerowaniu czegoś poprzez pozornie niewinne uwagi w taki sposób, by nie można było nic zarzucić samemu agresorowi.

Kolejną z często stosowanych technik biernego ataku jest wywoływanie poczucia winy w drugiej osobie. Jeśli na przykład planujesz wakacje za granicą i wspomnisz o tym koleżance, a ona odpowie "jak się ma pieniądze to się jeździ, też bym mogła ale przeznaczam swoje środki na naukę" - jest to forma biernej agresji. Takie słowa mają za zadanie wywołać w tobie poczucie, że marnujesz swoje pieniądze na wyjazdy, zamiast inwestować w swój rozwój. Zachowania tego typu są spotykane zwłaszcza wśród znajomych i w pracy, a ich podłoże najczęściej stanowi zazdrość i zawiść.

Przykłady agresji pasywnej w związku

Bierna agresja może objawiać się w wielu formach i dotyczyć każdego rodzaju relacji międzyludzkich. Zachowań tego typu możesz doświadczyć nie tylko na spotkaniu z przyjaciółką czy w pracy, ale również w relacji ze swoim partnerem. Pasywna agresja w związku najczęściej ma na celu wywołanie u drugiej osoby określonej reakcji lub zmuszenie jej do zmiany swojego zdania.

Często przybieraną formą biernego ataku w relacjach partnerskich jest gniewanie się lub obrażanie bez podania jakiejkolwiek przyczyny. Oprawca najczęściej chce w ten sposób ukarać swoją ofiarę za jakieś zachowanie lub poglądy, które mu nie odpowiadają. Taki rodzaj pasywnej agresji jest stosowany przez obie strony, choć stereotypowo takie zachowania przypisuje się głównie kobietom.

Całkowite ignorowanie drugiej osoby jest bolesne i wprowadza bardzo nerwową atmosferę. Zachowanie tego typu najczęściej stosowane jest przez toksycznych partnerów po kłótniach, w których to oni nie mieli racji. Poprzez milczenie próbują złamać drugą osobę i zmusić ją do przeprosin oraz ugięcia się do swojej woli.

Milczenie może być traktowane jak forma agresji pasywnej?

Bierna agresja przybiera bardzo różne formy, od nieszczerych komplementów po celowe zaniechania czy wywoływanie poczucia winy. Jedną z najczęściej stosowanych form pasywnego ataku jest jednak karanie drugiej osoby milczeniem. Całkowita ignorancja, w związku określana jako "ciche dni" to jedna z najbardziej wyniszczających i bolesnych form biernej agresji.

Oprawca stosuje tę metodę, gdy boi się otwartej konfrontacji, ale chce wymusić na drugiej osobie zmianę zachowania czy poglądów. Ofiara nie ma możliwości obrony czy dyskusji, ponieważ każda podejmowana próba rozmowy napotyka na całkowity brak reakcji. Narastająca frustracja i poczucie bezsilności wobec takiej sytuacji prowadzą w końcu do skumulowania emocji. Tutaj drogi są dwie - albo ofiara wybuchnie, dając oprawcy argument do dyskusji, albo ugnie się pod presją i przystanie na niekorzystne warunki.

Jawne ignorowanie drugiej osoby w kręgu znajomych, rodziny lub w miejscu pracy ma za zadanie pokazać brak szacunku ze strony agresora. Często takie triki stosowane są przez ludzi, pragnących wykluczyć ofiarę z tego grona lub ośmieszyć ją w oczach innych. Formą agresji niewerbalnej jest również "zapominanie" o danej osobie - np. na zorganizowane przyjęcie zapraszani są wszyscy oprócz niej. Takie pomijanie najczęściej zrzucane jest na gapiostwo agresora i bagatelizowane, choć jest to oczywiście celowe działanie, obliczone na efekt.

Bierna agresja - jak się bronić?

Bierna agresja to forma ataku, przed którą ciężko jest się bronić. Zachowanie tego typu często oparte jest na sugerowaniu czegoś lub ignorowaniu drugiej osoby. Ciężko jest więc udowodnić celowość takich działań, tym bardziej jeśli oprawca stara się obrócić całą sytuację w żart lub zwyczajnie ją zbagatelizować. W oczach innych ofiara wychodzi wtedy na osobę spiętą, bez dystansu do siebie i ze spaczonym poczuciem humoru.

Co można zrobić, by się obronić? Docinki tego typu mają na celu wyprowadzenie z równowagi drugiej osoby, aby następnie ją ośmieszyć. Dobrą metodą może być więc całkowite ignorowanie takich zaczepek i nie reagowanie na nie. Istnieje jednak szansa, że agresor odbierze takie zachowanie jako przyzwolenie na działanie i zacznie nękać ofiarę jeszcze bardziej. Co wtedy?

Oprawcy, którzy stosują tego typu metody nie chcą prowadzić otwartego konfliktu, boją się go. Warto więc doprowadzić do konfrontacji i głośno powiedzieć "to, co w tej chwili robisz nazywa się bierna agresja. Nie życzę sobie, byś odnosił się do mnie w podobny sposób". Najlepiej zrobić to w towarzystwie osób trzecich, które są ci życzliwe i poprą twoje słowa. Za wszelką cenę nie możesz natomiast ugiąć się pod presją i dać sobie wmówić, że przesadzasz.

Jak sobie radzić z bierną agresją u mężczyzny?

Bierna agresja stereotypowo utożsamiana jest głównie z kobietami, natomiast mężczyźni również korzystają z tych samych technik. Podobnie jak ich partnerki, również panowie chcą w ten sposób wymusić zmianę poglądów, zachowań czy przyzwyczajeń.

Najczęściej spotykaną formą pasywnej agresji w związkach są tzw. ciche dni, czyli karanie drugiej osoby milczeniem. Innym sposobem na wpłynięcie na partnerkę może być wzbudzanie w niej poczucia winy. Wielu panów celowo zwleka również z wykonaniem pilnych zadań, zmuszając w ten sposób drugą osobę do zrobienia tego za nich. Ze strony mężczyzn rzadziej można natomiast usłyszeć komplementy z drugim dnem. Jak radzić sobie z tego typu zachowaniami?

Przede wszystkim nie należy ulegać presji i uginać się pod wpływem manipulacji lub milczenia. Warto zaznaczyć partnerowi, że niezależnie od tego, jak się zachowa nie zmienisz swojego zdania, a jego wysiłki są zbędne. Bardzo ważna jest również konsekwentność. Jeśli najpierw ostro się postawisz, a następnie i tak ulegniesz pokażesz partnerowi, że nie można brać twoich słów na poważnie i można łatwo tobą manipulować.

A co zrobić w sytuacji, gdy biernym agresorem nie jest partner, tylko znajomy, pracodawca lub tata? Praktycznie to samo, czyli jasno nakreślić swoje granice i nie pozwolić na ich przekraczanie. W momencie, gdy szef próbuje wymusić na tobie nadgodziny zaznacz jasno, że masz swoje życie i nie zamierzasz ulegać presji. Gdy znajomy rzuci ci nieprzyjemny "komplement" spokojnie, ale stanowczo powiedz mu, że nie życzysz sobie podobnych uwag.

Reagując na zachowania pasywno-agresywne, zawsze staraj się zachować spokój. Wywołanie u ciebie intensywnej reakcji jest celem większości oprawców, dlatego nie warto dać się ponosić emocjom. Odpowiadając w sposób chłodny i stanowczy wybijasz agresorowi z ręki kolejny argument - jest mu o wiele ciężej ośmieszyć twoje zachowanie.