Co oznacza bycie asertywnym?
Co to jest asertywność? To niezwykle przydatna cecha charakteru, oznaczająca umiejętność wyrażania i przyjmowania krytyki, zgadzania się na niektóre rzeczy a odmawiania gdy coś nam nie odpowiada, reagowania, wyrażania własnego zdania i emocji. Jednakże obrona własnych granic nie może naruszać granic innych osób. Własne zdanie trzeba więc wyrażać bez działań agresywnych. W psychologii termin "asertywność" przypisany jest obronie własnych praw w sytuacjach społecznych, wyrażaniu własnego zdania i emocji w granicach, które nie naruszają praw innych osób. Osoby wykazujące się tą cechą nie tylko szanują siebie, ale również są szanowane przez innych. Dzięki takiej postawie można dojść do kompromisu, gdy każda ze stron pragnie czegoś innego. Człowiek asertywny jest elastyczny i szanuje granice innych osób, ale nie pozwala też niszczyć swoich.
Asertywna osoba potrafi też przyjmować pochwały, co wbrew pozorom nie jest powszechną umiejętnością. Człowiek, który wierzy w siebie, wie że pewne rzeczy potrafi wykonać dobrze, a więc pochwały są tego naturalną konsekwencją. Asertywni ludzie są stanowczy, kiedy ktoś pragnie im coś narzucić. Są jednak również empatyczni i potrafią wczuć się w sytuację drugiego człowieka. Czasami wyrażą zgodę na rzecz, której początkowo nie chcieli lub zmienią zdanie na jakiś temat, ale wyłącznie wtedy, gdy naprawdę sami tego chcą i tak postanowią, a nie dlatego że ktoś tak każe. Co to znaczy być asertywnym? Być świadomym siebie! Swoich wad, ograniczeń, ale również i swoich zalet, mocnych stron.
Dlaczego asertywność jest ważna?
Asertywność to piękna cecha, dzięki której nasze życie jest lepsze, spokojniejsze. Asertywny człowiek może być po prostu sobą. Nie musi niczego udawać i stawia granice tam, gdzie sam je wyznaczył. Osoby nieasertywne nie są w stanie otwarcie wyrażać swoich poglądów, myśli i uczuć. W związku z tym ich życie nie ma takiej jakości, jaką powinno mieć. Asertywność jest istotna zarówno w życiu prywatnym, jak i w pracy. Asertywni pracownicy są bardziej cenieni przez szefów. To istotne na przykład w różnego rodzaju negocjacjach biznesowych. Od postawy pracownika może więc nawet zależeć dobro firmy.
Dobry pracownik to nie tylko doskonały fachowiec, lecz także człowiek posiadający kompetencje miękkie i społeczne. Musi zatem umieć komunikować się z innymi, być sympatyczny, ale też profesjonalny, asertywny, panować nad emocjami, być punktualny, umieć radzić sobie ze stresem i umieć pracować pod presją czasu. Warto pamiętać, że postawa asertywna - co ważne - nie wynika z lęku czy chęci kontroli. Człowiek nie obawia się odmówić, ani nie odmawia tylko po to by zrobić komuś na złość. On dba po prostu o swoje granice, a to jest ważne tak w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Jest to tym ważniejsza umiejętność, że kontakty międzyludzkie są istotne w życiu. Człowiek uległy żyje pod presją innych, a agresywny chce taką presję na innych wywierać. Tylko asertywność pozwala żyć w zgodzie ze sobą, nie raniąc przy tym innych.
Jak być asertywnym w życiu prywatnym?
Co to znaczy asertywny? Umiejący stawiać granice, wyrażający własne opinie i emocje, bez jednoczesnego krzywdzenia innych. Umiejętność odmawiania, przyjmowania krytyki i wyrażania jej, a także stanowczość są szczególnie trudne w kontaktach z najbliższymi osobami. Chodzi tu zarówno o rodzinę, jak i przyjaciół. Wobec bliskich osób jesteśmy zwykle szczególnie empatyczni, ale przez to czasem trudno nam powiedzieć "nie" - nawet wtedy, gdy powinniśmy to zrobić. Trzeba więc sobie uświadomić, że takie kontakty to test i trening dla asertywności. Ważne jest uświadomienie sobie, że mamy prawo odmawiać, wyrażać siebie, dysponować swoim czasem i własnością - i możemy to śmiało robić bez wyrzutów sumienia.
Poświęcanie siebie jest szczególnie gloryfikowane w kontaktach z najbliższymi. Mówi się, że człowiek poświęca w imię miłości samego siebie i swoje potrzeby, co jest uznawane za bardzo chwalebne. W rzeczywistości jednak relacja, w której dochodzi do takiego poświęcenia staje się toksyczna. Jedna osoba przestaje szanować drugą. Pojawia się też uzależnienie od drugiej osoby. W związku jest bardzo ważne, by jasno wyznaczać granice, ponieważ nikt nie chce chyba spędzić życia udając kogoś kim nie jest i robiąc to, czego nie chce. Czasami trzeba dojść do jakichś kompromisów. Może być i tak, że raz zwycięży jedna osoba związku, a raz druga. Jeśli jednak siły nie są mniej więcej równo rozłożone, związek i tak nie przetrwa.
By być asertywnym, trzeba jednak najpierw wiedzieć czego się chce. Warto się nad tym zastanowić, a nawet spisać swoje priorytety, marzenia, granice, cele w życiu. Warto zrobić listę rzeczy, z których ewentualnie można zrezygnować, albo się na nie zgodzić, ale i takie, których z całą pewnością nie chcemy. Miejmy tą listę zawsze w głowie, albo wracajmy do niej co jakiś czas. To da nam siłę. Trzeba też postarać się zachować zimną krew w sytuacjach konfliktowych, a jeśli mamy problem z zachowaniem asertywności, poprosić o pomoc specjalistę. Terapia powinna pomóc wyrobić w sobie pozytywne nawyki na przyszłość.
Jak być asertywnym w pracy?
Asertywność jest ważną cechą, poszukiwaną u potencjalnych pracowników - zwłaszcza jeśli ktoś ma pracować na stanowisku kierowniczym czy biznesowym. Jednocześnie nie jest łatwo być asertywnym w kontaktach z dyrekcją czy osobami, od których wiele zależy. Najczęściej w pracy problemy pojawiają się w kwestiach nadgodzin. Człowiek czuje, że powinien odmówić, a jednocześnie nie chce popaść w niełaskę. Czasami cały zespół musi pracować dłużej i więcej, ale jeśli nieustannie się to powtarza, a ponadto nie wszyscy zmagają się z dodatkowymi zadaniami, czas jasno wyznaczyć granice.
Trzeba pamiętać, żeby odmawiać w sposób miły i uprzejmy, ale jednocześnie stanowczy. Warto umotywować swoje zdanie czy odmowę - co prawda nie mamy takiego przymusu, ale jednak prośba, odmowa czy sugestia wydadzą się wówczas bardziej uzasadnione. Istnieją pewne techniki, którymi można się posłużyć, by wyćwiczyć swoją asertywność - na przykład "Mistrz jujitsu" czy "Jak zdarta płyta". Z czasem zresztą środowisko przywyknie do nowej sytuacji, a i sama osoba ćwicząca swoją asertywność wyrobi w sobie nowe nawyki.
Ćwiczenia na asertywność
Asertywności możemy się nauczyć w każdym wieku. Pomaga w tym terapia. Można się też zapisać na specjalne kursy, szkolenia. Postępów nie da się jednak osiągnąć bez nieustannych ćwiczeń. Trening asertywności prowadzony jest zarówno indywidualnie, jak i na spotkaniach grupowych. Uczestnicy uczą się na nich technik odmawiania bez poczucia winy i wyrażania własnego zdania bez nieustannego zastanawiania się nad opiniami innych.
Jak trenować asertywność? Etapy asertywnej odmowy są następujące:
- Udzielenie informacji - na przykład zwracamy komuś uwagę na jego zachowanie.
- Wyrażanie uczuć - to kolejne zwrócenie uwagi na złe zachowanie, jednak w sposób bardziej stanowczy, jeśli ktoś nie zareagował po pierwszym komunikacie.
- Przywołanie zaplecza - chodzi o ostrzeżenie o konsekwencjach dalszego zachowywania się w ten sposób. Ostrzeżenie to musi dotyczyć realnych rzeczy.
- Skorzystanie z zaplecza - jeśli dana osoba nadal nie zmieniła swego zachowania, wdrażamy konsekwencje w życie.
Asertywność można też ćwiczyć posługując się następującymi metodami:
- Mistrz jujitsu - technika polega na wykorzystywaniu argumentów rozmówcy w rozmowie i pokazaniu, że szanujemy jej zdanie, chociaż nie możemy zrobić tego o co prosi. Nie przeciwstawiamy się jej słowom, uznajemy je, ale uprzejmie odmawiamy.
- Zdarta płyta - można zastosować tą technikę w sytuacji, gdy jakaś osoba prosi nas o coś wielokrotnie. Powtarzamy wówczas odmowę, nie wymyślając nowych argumentów.
- Jestem słoniem - odmawianie jest prostsze, gdy wyobrazimy sobie, że jesteśmy majestatycznym słoniem. Wówczas mówimy wolniej, stanowczo. Nie działamy pod wpływem emocji.
W życiu łatwiej mają te osoby, którym rodzice pokazali w dzieciństwie co znaczy asertywność. Warto więc zapewnić swojemu dziecku dobry start w dorosłe życie. Tłumaczyć na czym polega asertywność, co to jest i które zachowania są dopuszczalne, a które nie. Dzięki temu będzie szczęśliwsze w przyszłości.
