Kaczeńce: charakterystyka

Kaczeńce to niezwykle urocze żółte kwiaty, które niezwykle szybko rozprzestrzeniają się zarówno w ogrodach, jak i na dzikich łąkach. Najczęściej sadzi się je na ogródkach skalnych lub przy krawędzi ogrodowych oczek wodnych. Jest to niezwykle wytrzymała i popularna roślina występująca na całej półkuli północnej w strefie umiarkowanej. Są jednym z najpowszechniej występujących i dziko rosnących kwiatów nie tylko w naszej części Europy, ale też w Azji i Ameryce Północnej.

Knieć błotna, jak profesjonalnie nazywa się kaczeńce, jest rośliną wieloletnią, która szczególnie upodobała sobie podmokłe tereny. Dziko rosnące odmiany są nieco wyższe i bardziej ekspansywne, niż te, które sadzimy w naszych ogrodach. Drobne żółte kwiaty o okrągłych płatkach i gęstych, niemal puszystych pręcikach są niezwykle popularnym widokiem na wszystkich polskich łąkach zwłaszcza w pobliżu stawów. Ich spód zaś może być niekiedy delikatnie zabarwiony na zielono. Kaczeńce mają wzniesiony pokrój i rozgałęzione łodygi, a ich kwiatostany mają najczęściej około 4 cm. Mało kto wie jednak, że kaczeńce nie zawsze są żółte. Niekiedy można natknąć się też na specjalne odmiany, tak zwane kaczeńce wodne, przeznaczone do sadzenia bezpośrednio w stawach. Są one najczęściej kremowobiałe, złociste lub nawet czerwone. 

Kaczeniec błotny jest od stuleci powszechnie wykorzystywany w medycynie ludowej. Z jego pomocą leczy się zapalenie wątroby, kamienicę żółciową lub choroby woreczka żółciowego. Zawarte w nich alkaloidy mają działanie antybakteryjnie, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze, a nawet mogą hamować rozwój wirusa HIV. Z pomocą wysuszonego ziela leczono również wypryski, owrzodzenia i opryszczkę. Oprócz tego działa ono moczopędnie i przyspiesza regenerację obrzęków powstałych wskutek chorób układu krążenia.

Pamiętaj jednak, że liście kaczeńców zawierają substancje toksyczne. Odpowiednie ich przygotowanie, tak by móc bezpiecznie korzystać z ich leczniczych właściwości wymaga ogromnej wprawy, dlatego lepiej nie robić tego samodzielnie. Z tego samego powodu nie powinno się sadzić ich w pobliżu poideł dla zwierząt ani w ogródku, w którym bawią się dzieci. Surowe liście kaczeńców mogą mocno podrażniać błony śluzowe. Wywołują bóle brzucha nudności, a w niektórych szczególnych wypadkach krwawe wymioty. Jeżeli masz bardzo wrażliwą skórę, sam kontakt z liśćmi może powodować podrażnienie i wywołać reakcję alergiczną.

Uprawa kaczeńców

Kwiaty kaczeńce kwitną od kwietnia do czerwca, choć niekiedy może zdarzyć się, że kwiaty pojawią się też jesienią. Pamiętaj, że są to rośliny miododajne, które wabią pszczoły, jeśli więc jesteś uczulony na ich ukąszenia, lepiej zrezygnuj z sadzenia kaczeńców. Jeśli jednak zdecydowałeś się umieścić je w swoim ogrodzie, najlepiej wybierz dla nich stanowisko podmokłe i dobrze naświetlone. Najlepsza gleba do uprawy kaczeńców powinna być torfowa, gliniasta i próchnicza o lekko kwaśnym odczynie. 

Sadzenie kaczeńców jest niezwykle proste. W naturze ich nasiona roznoszone są przez wodę, nad którą rosną. Aby wysiać kaczeńce nad stawem lub oczkiem wodnym wystarczy wiosną wysypać ich nasiona wprost do zbiornika, a kaczeńce pojawiają się w kolejnym sezonie. Jeśli nasze kwiaty rozrosły się zbyt mocno, wiosną lub  wczesną jesienią możemy dokonać podziału bryły korzeniowej i przesadzić je w inne miejsce, Warto też pamiętać, że dwie sztucznie uzyskane odmiany, Alba i Biflora, mogą rosnąć również na suchszych stanowiskach. 

Kaczeńce: pielęgnacja

Wiosenne kwiaty kaczeńce to rośliny, które lubią wilgotne podłoża. Jeżeli nie dysponujemy oczkiem wodnym lub lato jest wyjątkowo upalne, należy koniecznie pamiętać o obfitym i regularnym podlewaniu. Ponadto, warto zraszać je od maja do czerwca. Dzięki temu kwiaty lepiej się rozwiną i będą miały piękny żywy kolor. Jeżeli w naszym ogrodzie znajduje się oczko wodne, które nie ma więcej niż 15 cm głębokości, możemy zasadzić kaczeńce bezpośrednio w wodzie. Wtedy nie wymagają powyższych zabiegów pielęgnacyjnych. 

Kaczeńce wiosną nie wymagają zbyt wiele uwagi. Oprócz podlewania i zraszania powinniśmy pamiętać jedynie o regularnym usuwaniu zwiędłych liści, by zrobić miejsce dla nowych. Nawożenie powinniśmy rozpocząć dopiero w czerwcu. W tym celu powinniśmy sięgnąć po nawozy mineralne. Rozpoczęcie nawożenia zbyt wcześnie może spowodować przesuszenie i osłabienie wzrostu rośliny.

Koniecznie pamiętaj jednak, że nawóz nie może spłynąć do wody, ponieważ to mogłoby spowodować rozwój glonów. Jeżeli zasadziłeś kaczeńce w bezpośrednim sąsiedztwie oczka wodnego lub stawu, czasem lepszym rozwiązaniem może okazać się zupełne zaniechanie nawożenia. 

Czy kaczeńce są pod ochroną?

Kaczeńce jako gatunek nie podlegają ochronie. W czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych są sklasyfikowane jako powszechnie występująca roślina, której nie grozi wyginięcie. Są one chronione tylko w jednym wyjątkowym wypadku - kiedy rosną na terenie parku narodowego lub innym obszarze objętym ochroną.

Kaczeńce: symbolika kwiatów

Kaczeniec to nie tylko jeden ze zwiastunów wiosny, ale też kwiat, który pomoże nam wyrazić swoją tęsknotę. Bukiet kaczeńców mówi “Chciałbym częściej mieć Cię przy sobie”. Z tego powodu jest doskonałym prezentem na wczesnym etapie romantycznej relacji lub jako miły gest powitalny dla bliskiej osoby wracającej do domu po długiej nieobecności.

Mimo tak pozytywnych konotacji sen o kaczeńcach nie zwiastuje niczego dobrego. Najczęściej jest zapowiedzią sporu z bliską osobą. Kwitnące kaczeńce mogą z kolei wskazywać na kryzys w związku, który może skończyć się nawet utratą rodziny. Jeżeli we śnie wijesz wianki z kaczeńców, może to oznaczać, że tęsknisz za kimś lub za czymś, co bezpowrotnie przeminęło. Właśnie dlatego w symbolice kaczeńców, tęsknota jest bardzo mocno powiązana z porzuceniem.