Jeżówka: charakterystyka i odmiany

Jeżówka (gr. echinacea) jest prostym, ale niezwykle efektownym kwiatem, którego uprawa nie zajmuje zbyt wiele czasu i energii, za to jego właściwości lecznicze cenili sobie już starożytni Indianie. Do Europy przywędrowała z Ameryki Północnej i szybko zyskała dużą popularność. 

Jeżówka purpurowa jest najbardziej rozpowszechnioną odmianą. Charakteryzuje się purpurowymi lub fioletoworóżowymi płatkami, które są zazwyczaj długie i wąskie. Środek kwiatu jest okazały i wypukły, najczęściej brązowy lub żółty, a swoim wyglądem przypomina nieco kolce jeża - stąd właśnie jeżówka bierze swoją nazwę. Pędy są sztywne, roślina może wyrosnąć nawet na 1,5 metra wysokości. Liście mają kolor ciemnej zieleni, są szerokie, sztywne i łukowato wygięte. Inne popularne odmiany jeżówki to:

  • jeżówka wąskolistna - nieco niższa i drobniejsza,

  • jeżówka biała - White Swan,

  • jeżówka różowa - Kim’s Knee Hight,

  • jeżówka ciemnoróżowa - Magnus,

  • jeżówka żółta - Paradoxa,

  • jeżówka Green Eyes - wyróżnia się zielonym środkiem.

Kwitnąć jeżówka zaczyna już na początku lipca i cieszy nasze oczy aż do października. Jest wyjątkowo prosta w uprawie, dlatego zasadzona w odpowiednim miejscu, nie pochłonie zbyt wiele Twojego czasu.  

Uprawa i sadzenie jeżówki

Jeżówka w ogrodzie nie wymaga dużego nakładu pracy, o ile wybierzemy dla niej odpowiednie miejsce. Choć nie zaszkodzi jej odrobina cienia, powinna rosnąć w dobrze nasłonecznionym miejscu, na żyznej i przepuszczalnej glebie. Jeżówka lubi obfite opady, więc w przypadku długiej suszy należy pamiętać o regularnym podlewaniu. Jeśli w Twoim ogrodzie gleba jest lekka i piaszczysta, jeżówka nie poczuje się w nim dobrze.  

Kiedy siać jeżówkę? Najlepiej zrobić to wczesną wiosną do inspektu. Sadzonki można przesadzać do gruntu już po kilku tygodniach. 

Pielęgnacja jeżówki

Jeżówka jest kwiatem, który przy niewielkim wysiłku może cieszyć nasze oko przez wiele sezonów. W pielęgnacji najważniejsze jest usuwanie chwastów wieloletnich, takich jak mniszek lekarski, perz, powój polny lub ostrożeń polny. Należy też pamiętać o tym, że jeżówka jest ekspansywną rośliną, która produkuje samosiejki. W jej pobliżu należy pozostawić nieco więcej miejsca, aby nie zagłuszyła innych kwiatów. 

Jeżówka nie wymaga nawożenia. Jeśli jednak chcesz to zrobić, powinno odbyć się ono dwukrotnie. Raz na glebę jeszcze przed wysianiem i drugi raz po kilku miesiącach, na wyrosłe już kwiaty. Co ważniejsze, jeżówka źle znosi przesadzanie, dlatego takie zabiegi są niewskazane. 

Jak zimować jeżówkę?

Jeżówka bardzo dobrze znosi niskie temperatury i zwykle bez problemów przechodzi zimę. Warto jednak nieco jej w tym pomóc. Gdy znacznie przekwitać, należy obciąć kwiatostan i przygotować roślinę. Zaleca się ściółkowanie - dzięki temu zmniejszymy parowanie wody i zapobiegniemy erozji gleby. Ściółkowanie wykonać można z pomocą słomy, grubej warstwy liści, kory, kompostu lub czarnej folii. Taki zabieg zapobiega wyjałowieniu się i skostnieniu gleby oraz sprawi, że jeżówka w następnym roku wyrośnie równie piękna, co w poprzednim. 

Dlaczego jeżówka nie kwitnie?

Jeżówka powinna zacząć kwitnąć na wiosnę. Jeśli tak się nie stało, prawdopodobnie popełniliśmy błędy w uprawie. Przyczyn może być kilka, najbardziej prawdopodobne jest, że wybraliśmy złe stanowisko. Poziom nasłonecznienia ma ogromne znaczenie zwłaszcza w początkowej fazie wzrostu. Możliwe, że wybraliśmy zbyt zacienione miejsce, które nie odpowiada potrzebom jeżówki. Drugą najbardziej prawdopodobną przyczyną jest gleba - zbyt piaszczysta i sucha uniemożliwia prawidłowy rozwój kwiatów. Pamiętaj, że jeżówka źle znosi przesadzanie - jeśli zbyt późno zafundowaliśmy jej “przeprowadzkę”, może zmarnieć. 

Jeżówka ma idealne warunki i dalej nie kwitnie? Jeśli jesteśmy pewni, że nie popełniliśmy wyżej wymienionych błędów, być może przyjęliśmy ją w niewłaściwy sposób. Pamiętać należy by, przycinać kwiaty pozostawiając pąki. Inną przyczyną może być niewłaściwy odczyn ziemi. Łatwo go sprawdzić z pomocą kwasomierza glebowego, który kupimy w większości sklepów ogrodniczych. Jeżówka lubi glebę o odczynie obojętnym lub delikatnie zasadowym. Jeśli posadzimy ją w kwaśnym lub zbyt mocno zasadowym środowisku nie będzie mogła pobierać minerałów niezbędnych do wzrostu. Nie tylko nie wypuści kwiatów, ale wręcz może zgnić.

 

Zastosowanie jeżówki

Jeżówka w ogrodzie to prawdziwy skarb. Od wieków uważa się wyroby z niej  za jeden z najlepszych sposobów na podniesienie odporności i zaleca się korzystanie z nich osobom po antybiotykoterapii. Preparaty na bazie jeżówki pomogą nam łagodnie przejść przez przeziębienie i grypę - skraca ona czas trwania choroby, zmniejsza ból głowy, kaszel i katar. 

Jeżówka jest również niezastąpiona w leczeniu stanów zapalnych skóry. Rozprawi się z opryszczką, oparzeniami, pomoże przy atopowym zapaleniu skóry i owrzodzeniu. Wspomaga też gojenie się ran. Szczególnie polecana jest maść z dodatkiem soku ze świeżego ziela jeżówki. Toniki i żele na jej bazie pomogą również osobom zmagającym się z trądzikiem. Świetnie sprawdzi się też dla cery dojrzałej. Wykazuje działanie regenerujące, przeciwzmarszczkowe i wygładzające, a ponadto chroni przed promieniowaniem UV. 

Jeżówka może jednak wywołać alergię i uczulić dzieci poniżej 12. roku życia, dlatego nie zaleca się podawania jej najmłodszym. Inne przeciwwskazania to: 

  • nadwrażliwość na inne zioła z rodziny złożonych, np. na arnikę, krwawnik, nagietek, mniszek,

  • gruźlica,

  • choroby szpiku kostnego,

  • stwardnienie rozsiane,

  • choroby autoimmunologiczne,

  • schorzenia wątroby,

  • przyjmowanie leków upośledzających czynność wątroby (jak np.: steroidy anaboliczne, amiodaron, metotreksat, ketokonazol),

  • ciąża i karmienie piersią.

Nalewka z jeżówki cieszy się dużą popularnością wśród fanów ziołolecznictwa. Jest nie tylko smaczna, ale też pomaga wzmocnić odporność, a wykonanie jej jest wyjątkowo proste. 

Składniki:

100 g ziela jeżówki purpurowej

250 ml wódki 40%

Sposób przygotowanie:

Do naczynia z ciemnego szkła włóż ziele jeżówki i zalej je wódką. Szczelnie zamknij naczynie i pozostaw w ciepłym zacienionym miejscu na dwa tygodnie. Pamiętaj, by codziennie wstrząsnąć zawartością. Po tym czasie przelej ją przez gazę i gotowe!