Kiedy zapytałam Francuzkę, Cathy-Anne Gerulewicz, jak wygląda tradycyjny stół w jej ojczyźnie, padło zaskakujące „wszystko zaczyna się od ładnego obrusu, który jest prasowany, jeśli stół jest okrągły, natomiast jeśli jest prostokątny, to naturalne zagniecenia i fałdy pozostają widoczne na całej jego długości”. Oto jeden z wielu elementów sztuki stołu, o których opowiada.

Sztuka stołu we Francji

Nie jest tajemnicą, że Francuzi traktują swoją kuchnię jako część światowego dziedzictwa. Wielcy szefowie kuchni od lat dzielą się ze światem wysublimowanymi, delikatnymi i fantazyjnymi cudami francuskiej gastronomii. Po prostu celebrowanie posiłków we Francji jest sposobem życia, a sam stół symbolizuje gościnność, dzielenie się czasem, jedzeniem, serdecznością, ma nie tylko wymiar estetyczny, ale także społeczny. We francuskim domu sztuka stołu, pełni ważną rolę, jest przekazywana z pokolenia na pokolenie i stanowi integralną część dziedzictwa. Zasady nakrywania stołu związane są z tradycją, konkretną porą dnia, rodzajem posiłku. Do codziennego obiadu możemy pozostawić nieprzykryty blat stołu lub nakryć go obrusem w dowolnym kolorze i wzorze czy użyć tylko podkładek pod talerze. W obu tych przypadkach nie wahaj się stosować różnorodnych materiałów, wzorów, zestawów barw. Jeśli jednak decydujesz się na wszelkiego rodzaju nadruki na tkaninach, zadbaj o gładką zastawę stołową.

Getty Images

Obrus i talerze

W przypadku przyjęcia czy kolacji obrus jest już obowiązkowym elementem aranżacji stołu. Jeśli biesiadujemy z rodziną lub z przyjaciółmi, może być kolorowy, ale jeśli jest to bardziej formalny posiłek, wtedy bezwzględnie musi być biały. Najlepiej bawełniany lub lniany i to z haftem. We Francji uwielbiamy wyszukiwać oryginalne stare obrusy, a ponieważ słyniemy z kreatywności i niesztampowych rozwiązań, czasem nawet stare haftowane prześcieradła stają się na nasze potrzeby niepowtarzalnymi obrusami. Rozstawienie na stole talerzy, sztućców, szkła też nie jest przypadkowe. Talerze powinny być ustawione w odległości około trzech centymetrów od krawędzi stołu i w odległości czterdziestu centymetrów od siebie, tak aby goście nie byli ani zbyt blisko siebie, by sobie nie przeszkadzać, ani zbyt daleko od siebie, żeby mogli swobodnie rozmawiać. Na każdego gościa powinien przypadać tylko jeden talerz. Tylko talerze do zupy należy wcześniej postawić na płaskich talerzach tej samej wielkości. Jeśli ma być podana potrawa inna niż zupa, to musi być podana na talerzu mniejszym od talerza podstawowego. Jeśli ustawiamy przy nakryciu mały talerz na pieczywo, to powinien być on umieszczony u góry po lewej stronie głównego talerza, w przypadku braku takiego talerzyka pieczywo powinno być umieszczone dokładnie w tym samym miejscu.

Czytaj też: "Dopasowujemy się zawsze do budynku oraz lokalizacji, w jakiej się znajdujemy" - o wzornictwie i wnętrzach w Charlotte rozmawiamy z Justyną Kosmalą, współzałożycielką marki

Sztućce

Rozmieszczenie sztućców wynika przede wszystkim z logiki ich użycia. Widelec, którego używa się lewą ręką, umieszcza się po lewej stronie, a nóż, którego używa się prawą ręką, po prawej. Łyżka do zupy jest wtedy umieszczana po prawej stronie noża. Jednym słowem należy ułożyć na stole tylko tyle sztućców, ile jest naczyń, tak aby sztućce przeznaczone do zjedzenia przystawki były najdalej od głównego talerza. Istotne jest też samo ułożenie sztućców, widelec kładzie się zębami na obrusie, a łyżkę plecami do sufitu. Ta pozycja, znana jako „à la française”, wywodzi się z tradycji francuskich srebrników. Chodziło w niej o to, by zaprezentować biesiadnikom swój monogram wygrawerowany na tylnej stronie sztućców. Inaczej wygląda to w tradycji angielskiej, gdzie monogram wygrawerowany jest na wewnętrznej stronie sztućców. Jeśli chodzi o nóż, to niezależnie od kraju jego krawędź jest zwrócona w stronę talerza, aby uniknąć wypadków. Ostatnio powróciły na stoły jako stylowy aranżacyjny element, który dodaje charakteru dekoracji, tzw. koziołki pod sztućce, które we Francji pojawiły się już pod koniec XVIII wieku. Pozwalają one w czasie krótkiej przerwy w jedzeniu oprzeć nóż i widelec i tym samym uniknąć poplamienia obrusa. Odkłada się na nie widelec ząbkami w dół i nóż ostrzem w kierunku talerza.

Szkło i serwetki

Szkło, szklanki i kieliszki też mają z góry przypisane miejsca. Ustawiamy je zawsze nad talerzami w kolejności malejącej. Po lewej stronie największy kieliszek przeznaczony jest do wody, za nim mniejszy kieliszek do czerwonego wina, następnie jeszcze mniejszy do białego wina i wreszcie po prawej stronie, nieco dalej niż pozostałe, pojawia się flet do szampana. Należy pamiętać, że szklanka czy kieliszek na wodę powinny być zawsze napełniane przy stole. Nakrywając do obiadu, serwetkę kładzie się na talerzu. Z kolei aranżując stół na kolację, serwetki układa się na lewo od talerza. Pamiętam od dziecka, jak moja babcia powtarzała, że serwetka jest jak biżuteria przy małej czarnej, dopełnia aranżację pięknego stołu. Bezwzględnie unikamy więc tych mało szlachetnych- papierowych. 

Tekst z numeru 2/2023 ELLE Decoration